Năm 2016 , tổ chức y tế thế giới đã đưa ra thông điệp :Bệnh tim mạch hiện đã trở thành nguyên nhân mắc bệnh và tử vong hàng đầu.
Thật vậy, hàng năm có khoảng 17,9 triệu người chết do bệnh tim mạch chiếm 31% tổng số tử vong trong đó bệnh ĐMV đã trở thành thủ phạm giết người hàng đầu chiếm tới 14% tử vong toàn cầu. Tiếp theo sau là đột quỵ não ( tai biến mạch máu não) đứng thứ hai với 11,1%
Cũng theo WHO tử vong do bệnh tim mạch đang có xu hướng tăng nhanh ở các nước có thu nhập thấp – trung bình ( bao gồm cả Việt Nam).Tốc độ tư vong do bệnh tim mạch tăng 31% từ năm 1990 đến 2010
Bằng chứng rõ nhất thể hiện ở bảng mô hình bệnh tật toàn cầu năm 2017 dưới đây:
Vậy còn gánh nặng bệnh tim mạch ở Việt Nam thì sao?
Theo báo cáo của WHO ,các bệnh không lây nhiễm đã trở thành nguyên nhân của 77% tử vong, trong đó tử vong do tim mạch chiếm 31 % tức cứ 3 người chết thì có 1 người chết vì nguyên nhân tim mạch, tiếp sau đó mới là ung thư ( 19%) và các bệnh không lây nhiễm khác chiếm 18%
Và mô hình bệnh tật Việt Nam đã thay đổi rất nhanh chóng trong vài thập kỉ qua và còn tiếp diễn theo xu hướng nghiêng về các bệnh không lây nhiễm đặc biệt là các bệnh tim mạch.
Từ những chứng cứ ở trên, câu hỏi đặt ra là : “ Trong vòng một vài năm gần đây ,bạn đã tầm soát các bệnh tim mạch chưa vì nó là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại bất kì quốc gia nào và Việt Nam không là ngoại lệ?”
Xin nhấn mạnh rằng, đo huyết áp tại nhà hoặc tại y tế cơ sở là cách tầm soát bệnh tim mạch đơn giản và hiệu quả nhất mà bất kì ai cũng có thể làm.Nó thực sự quan trọng vì THA là thủ phạm hàng đầu liên quan đến đột quỵ não (trên 60%) và bệnh ĐMV (trên 50%) và tổng số tử vong có liên quan đến THA hàng năm ước tính lên khoảng 10 triệu người. Ngoài ra, việc thăm khám lâm sàng của các bác sĩ, cũng như điện tâm đồ và X quang ngực thẳng nghiêng cũng là thăm dò đơn giản có thể thực hiện tại nhiều tuyến cơ sở hoàn toàn có thể tầm soát được nhiều bệnh tim mạch khác nhau.
Câu hỏi tiếp theo bạn cần biết câu trả lời đó là: “ Đâu là các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch?”
Hay cụ thể hơn là tôi muốn nhấn mạnh đến các thói quen xấu khiến trái tim và hệ mạch máu của bạn ngày càng tồi tệ hơn, suy yếu và dễ dàng bị tổn thương dẫn đến các bệnh tim mạch kể trên.
Hút thuốc lá ( và các chế phẩm tương tự gồm cả thuốc lá điện tử)
Hút thuốc lá bao gồm cả hút thuốc lá chủ động và bị động (không hút mà hít khói bị động). Bình thường mọi người thường lầm tưởng, hút thuốc lá chỉ đơn thuần gây các bệnh đường hô hấp như với các hợp chất có vòng thơm như Benxopyrene có gây ung thư phổi hay trong khói thuốc chứa rất nhiều các phân tử khí hoặc dạng hạt nhỏ gây tổn thương đến cấu trúc và chức năng của các tuyến , các tế bào tại đường thở gây nên các bệnh phổi mạn tính. Tuy nhiên thuốc lá còn là kẻ thầm lặng thúc đẩy nhanh quá trình hình thanh các mảng xơ vữa trên toàn bộ hệ thống mạch máu của bạn từ đó gây lên hàng loạt các bệnh tim mạch như: bệnh mạch vành, bệnh động mạch ngoại biên, , đột quỵ, tăng huyết áp …vvv.Theo thống kê hút thuốc là có liên quan đến cái chết của khoảng 5 triệu người trong số đó có khoảng 1.6 triệu người chết liên quan đến bệnh tim mạch.
Chế độ ăn
Vai trò của chế độ ăn với các bệnh tim mạch đã được chứng minh rõ .Chế độ ăn của DASH và chế độ ăn Địa trung hải với tăng cường rau củ quả, các loại hạt, cá .. và hạn chế chất béo không bão hòa , tinh bột , đồ ngọt, thịt động vật màu đỏ , giảm mặn … đã làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc THA và các bệnh lý tim mạch
Ít vận động thể lực
Sự thay đổi lối sống phù hợp với xã hội hiện đại dẫn đến thay đổi trong sự vận động thể lực của con người. Lối sống thay đổi từ trạng thái vận động nhiều vì các công việc cần hoạt động trong nông nghiệp , công nghiệp truyền thống nay đã sang lối sống tĩnh tại nhiều hơn với các phương tiện đi lại được cơ giới hóa, công việc ít hoạt động nhiều, và hoạt động tập thể dục còn hạn chế…Điều đó diễn ra và ngày càng tăng ở hầu hết các nước trên con đường công nghiệp hóa hiện đại hóa , Việt Nam cũng không tránh khỏi. Hiện các nghiên cứu đã chứng minh rõ rệt về lợi ích của vận động thể lực trong việc làm giảm các nguy cơ tim mạch cũng như các bệnh tim mạch.
Trong bài viết sau, chúng tôi sẽ phân tích cụ thể hơn các vấn đề nên trên để trái tim của bạn luôn khỏe mạnh
Tài liệu tham khảo: Lâm sàng Tim mạch học – PSG.TS.BS Phạm Mạnh Hùng chủ biên